काठमाडौँ । नेकपा (एमाले)का अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले विदेश नीति, कुटनीतिक सम्बन्धमा राजनीतिक दलबीच राष्ट्रिय सहमति आवश्यक रहेको बताएका छन् ।

पूर्व राजदूत समूहले आज यहाँ आयोजना गरेको ‘वर्तमान सन्र्दभमा नेपालको परराष्ट्र मामिला’ बिषयक  साक्षात्कार कार्यक्रममा उनले नेपाल जस्तो देशको भूराजनीतिकमा कुटनीतिक सम्बन्धका लागि दलबीच राष्ट्रिय सहमति आवश्यक रहेको बताए ।

उनले राजनीतिक दलले परराष्ट्र मामिलामा सहमतिका साथ अगाडि नबढ्ने हो भने धेरै कुरा गुमाउने सक्ने चेतावनी  दिए ।

 “एकै चोटी देशै गुम्छ भन्ने होइन । एउटा चिज गुम्छ । अर्को चिज गुम्छ । एउटा फुत्काउँछौ अर्को फुत्काउँछौ गर्दा गर्दै हाम्रो हातबाट धेरै चिज फुत्काउँछौ । त्यस कारण हामीलाई सहमति चाहिन्छ,” उनले भने ।

पूर्व प्रधानमन्त्री समेत रहेका ओलीले जब देशको आन्तरिक प्रणालीगत मतभेद हुन्छ त्यतिवेला बाह्य नीतिमा पनि मतभेद हुने गरेको हुने गरेको भन्दै दलबीच निषेध नभई प्रतिस्पर्धा, सहमित र सहकार्यको राजनीतिक हुनुपर्नेमा जोड दिए ।

उनले अहिलेका प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले नेतृत्वको सरकारसंग प्रतिपक्ष आफ्नो दलको संवाद नभएको भनाई राखे । प्रधानमन्त्री देउवा विदेशको भ्रमण गर्दा प्रतिपक्षसंग परामर्श नगरेको उनले बताए । अध्यक्ष ओलीले दुई पटक भारतका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीसंग प्रधानमन्त्री देउवाको भेट हुँदा आफूहरुसंग परामर्श नगरेको बताए ।

“प्रधानमन्त्री विदेश जानु भन्दा अगाडि प्रतिपक्ष परामर्श हुन्थ्यो । सरकारको प्रतिक्षामा रहेको दलसंग परामर्श गर्नुपर्दछ । प्रतिपक्षसंग परामर्श नगर्ने संवादहिनताको स्थिति अहिलेको जस्तो कहिल्यै थिएन” उनले भने “ कुनै देशको भ्रमणमा किन र केका लागि जादैछ, त्यहा गएर के गर्छ  भन्ने कुरामा परामर्श प्रतिपक्षसंग लिने गरिन्थ्यो । तर अहिले त्यस्तो पाइएन ,  प्रधानमन्त्रीले प्रतिपक्षसंग सल्लाह नै नगरि चलाउनुहुन्छ भने मुलुक चलाउनुहोस् । ”
उनले बाहिर सम्बन्ध राष्ट्रिय हितमा केन्द्रीत गर्नुपर्ने धारणा राखे ।
 

कार्ड नखेल्ने

पार्टी अध्यक्ष ओलीले नेपालले कुनै छिमेकीसंग कार्ड खेल्न नसक्ने बताए ।

उनले छिमेकी मुलुकसंग भरपर्दो, विश्वसनिय नीति र व्यवहारका साथ प्रस्तुत हुनुपर्नेमा जोड दिए । उनले छिमेकीसंग एउटा कुरा गर्ने व्यहारमा अर्को कुरा गर्ने जस्तो द्धैयध चरित्र देखाउन नहुने बताए । “कुनै पनि छिमेकीसंग भित्रि योजना एउटा बनाउने र बाहिर अर्के भन्ने त्यस्ता खालका गतिविधि हामी जोगिनु पर्दछ” उनले भने ।

उनले न्यायोचित राष्ट्रिय हितलाई संरक्षण गर्दै सोही आधारमा साना तथा ठूला देशलाई हेर्नुपर्ने भनाई राखे ।

अध्यक्ष ओलीले सार्वभौमसत्ताको सुरक्षा र संरक्षण त्यो कसरी हुन्छ भन्नेमा राष्ट्रिय हित हुनुपर्नेमा जोड दिए  ।

“हामी स्वाधिन छौ । हामी आफना आन्तरिक वा वाह््य नीति निर्णय गर्न स्वतन्त्र छौ । कसैबाट शासित हुनुपरेको छैन,” उनले भने, “हामी हाम्रो राष्ट्रिय हितको रक्षा गर्दछौ । ”

उनले छिमेकीसंगको सम्बन्धलाई धेरै नै महत्व दिनुपर्ने भन्दै छिमेकीसंगको सम्बन्ध सुमुधुर सुदृढ र पारस्परिक लाभका आधारमा हुनुपर्ने बताए ।

उनले छिमेकीसंग समस्या भए खुलस्त उच्च तहमा कुरा गरेर समाधान गरेर जानुपर्ने बताए । उनले छिमेकीसंगको सम्बन्धमा चिसोपन, अमिलोपन हुनु नहुने बताए  

“छिमेकसंग सम्बन्धमा चित्त दुखेको छ । मन दुखेको छ ।  हेपिएको महसुस भइरहेको छ भने सम्बन्ध सुमुधुर हुदैन । छिमेकीसंग समस्या छ भने उच्चस्तर सम्मान गरेर हाम्रा कुरा राख्नुपर्दछ, ” उनले भने “ छिमेकीसंग अलिकति पनि अमिलोपन, चिसोपन, भन्न वोल्न नसक्ने अवस्था छौ भने त्यहाँ  मित्रता कसरी हुन्छ  । हामीले हाम्रा छिमेकी बीचमा समस्या छन भने ति समस्या समाधान गर्नुपर्दछ । अनि वास्तविकता मित्रता हुन्छ ।”

अध्यक्ष ओलीले छिमेकीसंग भएका कुनै मनमुटावका लागि नभए आफ्ना  कुरालाई प्रकट गरेर सम्बन्ध सुमुधुर बनाउनुपर्नेमा जोड दिए ।

“छिमेकीसंग समस्या यस्ता छन् । यी कुनै ठूला कुरा होइनन् । छिमेकीसंग समस्या विशाल कुनै पनि छैन । सवै साना छन् । त्यस्ता साना कुरालाई भन्न, टेवल गर्न, छलफलमा नल्याउन र  हामी बोल्दैनौ । त्यो भन्न नसक्नु हाम्रो कमजोरी हो, ” उनले भने ।

लिपुलेक, लिम्पियाधुरा र कालापानी सुगौली सन्धिपछि १४६ बर्ष भोगचलन गरेको भूमि रहेको भन्दै उनले भने, “एउटा समय सन्र्दभमा कालापानीमानभारतीय सुरक्षा फौज आएर बसेपछि कालापानी, लिपुलेक र लिम्पियाधुरामा प्रवेश गर्न पाएनौ ।”

सुगौली सन्धिमा द्धिपक्षीय सवैले मानेको हुनाले कालापानी, लिपुलेक र लिम्पियाधुरा फिर्ता लिने कुरा छिमेकीसंग सम्बन्ध नविग्रने उनको धारणा रहेका थियो ।  

नेपालको राजनीतिक खटपट नभएको भए कालापानी, लिपुलेक र लिम्पियाधुरा वा अन्य सीमा  समस्या अहिलेसम्म समाधान भइसक्ने उनको भनाई रहेको थियो ।

“मैले खुलस्त वार्ता गरेको थिए । सिमा समस्याबारेमा कुरा गर्दा मैले यो कुरा  मित्रता बढाउनका लागि हो । यो हाम्रो भौगोलिक अखण्डता, सिमाका प्रश्नमा एउटा व्यवधानको रुपमा रहेको छ । यसलाई लुकाउने कुरा होइन । देखाएर भन्ने कुरा छ । भनेर मैले भारतीय प्रधानमन्त्रीसंग भनेको थिए” अध्यक्ष ओलीले भने “मैले भनेको कुरालाई उहाँले गम्भिरताका साथ लिनु भएको थियो ।”

एमालेका उपमहासचिव प्रदीपकुमार ज्ञवालीले राष्ट्रिय हितको प्रश्नमा सत्ता र प्रतिपक्षको अलग अलग विचार हुन नहुने बताए ।

उनले अहिले राजनीतिक दलबीच राष्ट्रिय हितका बिषयमा छलफल हुन छाडेको भन्दै राष्ट्रिय हितका बिषयमा प्रतिपक्षसंग पनि छलफल गर्नुपर्ने बताए ।

उनले भारतसंगको सीमा समस्या नलुकाई र नडराई सम्बन्ध नविग्राने गरि सरकारले छलफल गर्नुपर्ने धारणा राखे ।

उनले मिलेनियम च्यालेन्ज कर्पोरेशन (एमसीसी) र स्टेट पार्टनशीप प्रोग्राम (एसपीपी) मा अमेरिकासंगको सम्बन्ध गिजोलिएको भन्दै सरकारले सुधार्नुपर्ने बताए ।

उनले संसारका कोही देशसग पनि नेपालका सत्रुता नभएको भन्दै सीमा, मानवअधिकार जस्ता बिषयमा विवाद भएपनि सम्बन्ध कायम राख्नुपर्ने बताए ।

कार्यक्रममा पूर्व राजदूत दिपकुमार उपाध्यायले छिमेकीसंगको चुरो समस्या के हो भनेर समस्या गर्न नसकेको बताए  ।

यस्तै पूर्वराजदूत योगेन्द्र ढकालले चीन, भारत र अमेरिकासंग लडाईबाट जित्न नसक्ने भन्दै कुटनीतिक तबरबाट कुरा गरेर मात्र जित्न सकिने बताए ।

पूर्वराजदूत अर्जुन कार्कीले परराष्ट्रको सुरक्षा नीति नै नभएको बताउनुभयो । उहाँले कुनै पनि छिमेकीसंग सम्झौता गर्नका लागि विज्ञ समूह जानुपर्नेमा जोड दिए  ।

पूर्वराजदूत टंक कार्कीले परराष्ट्रका सिद्धान्त र नीतिलाई व्यवहारिक रुपमा कार्यन्वयन गर्नुपर्ने बताए ।